Rozwój mowy dziecka cz.2

Rozwój mowy jest uwarunkowany genetycznie, zależy od wrodzonych właściwości organizmu i kontaktów z innymi osobami mówiącymi – czyli muszą tu współgrać czynniki biologiczne i społeczne. Mowa jest zjawiskiem unikalnym spotykanym wyłącznie u ludzi.

Mowa dziecka kształtuje się stopniowo, z czasem zyskuje coraz pełniejszy stopień komunikatywności. W toku swojego rozwoju przechodzi szereg stadiów, które u dzieci zdrowych pojawiają się samoczynnie. Rozwój mowy nie przebiega u wszystkich dzieci jednakowo, u jednych odbywa się szybciej u innych wolniej.

W literaturze logopedycznej wyróżnia się cztery okresy rozwoju mowy dziecka:

I okres melodii – od urodzenia do 1 roku dziecka

II okres wyrazu – od 1 roku do 2 roku życia dziecka

III okres zdania – od 2 do 3 roku życia dziecka

IV okres swoistej mowy dziecka – od 3 do 7 roku życia dziecka

Dziecko uczęszczające do przedszkola jest  więc w okresie zdania i okresie swoistej mowy dziecka.

3 - latek - na swe trzecie urodziny powinien wypowiadać zdania dłuższe, złożone z 4-5 wyrazów. Głoski, które powinien wymawiać:

wszystkie samogłoski ustne i nosowe : a, e, i, o, u, y, ą, ę
Spółgłoski:

wargowe twarde i zmiękczone: p(pan), p’(piłka), b(baba), b’(biały), m(mama), m’(miś),
wargowo-zębowe twarde i zmiękczone: f (foka), f’(fiołek) , w(woda), w’(wiśnie),
środkowojęzykowe: ś(śnieg), ź (zima), ć(ćma), dź (dźwig), ń (koń), j (jabłko),
tylnojęzykowe twarde i zmiękczone: k(kot), k’(kino), g (głowa), g’(gitara), h (Hania),
przedniojęzykowe: t (telefon), d (dom), n (nos),
przedniojęzykowo-dziąsłowe: l (lampa), l’(lizak),

Czasem mogą pojawić się głoski przedniojęzykowe: s, z, c, dz, a nawet  przedniojęzykowo-dziąsłowe: sz, ż, cz, dż, głoska r zastępowana bywa głoską j lub l.

Mowa dziecka 3-letniego charakteryzuje się:

zmiękczaniem głosek (s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż = ś, ź, ć, dź,),
uproszczeniem grup spółgłoskowych,
przestawianiem głosek, sylab (np. lokomotywa = kolomotywa),
upodobnieniami  (np. chlebek = bebek).

4 - latek  powinien umieć opowiedzieć proste zdarzenie lub bajeczkę.

W mowie dziecka:

utrwalają się głoski przedniojęzykowozębowe:s(samolot),z(zamek),c(cukierek), dz(dzwonek),

pojawia się głoska r, chociaż często jest jeszcze zastępowana głoską l lub j,
głoski przedniojęzykowo-dziąsłowe: sz, ż, cz, dż jeszcze są zamieniane na łatwiejsze artykulacyjnie s, z, c, dz, lub ś, ź, ć, dź,
grupy spółgłoskowe są jeszcze upraszczane.

Bogaci się liczba rzeczowników, dochodzą nazwy rzeczy odległych, stanów psychicznych, zjawisk społecznych, narastają grupy czasowników zwłaszcza nazwy czynności wykonywanych za pomocą narzędzi.

5 - latek

ustalają się głoski szeregu szumiącego: sz, ż, cz, dż choć mogą być jeszcze zastępowane szeregami łatwiejszymi (s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź),
pojawia się głoska r
grupy spółgłoskowe bywają jeszcze upraszczane.

Mowa dziecka jest już w zasadzie zrozumiała. Jest to tzw. „wiek pytań”, dziecko przechodzi od pytań związanych z konkretną sytuacją do pytań o charakterze bardziej ogólnym – cel i przyczyna zaobserwowanego zjawiska, pochodzenie różnych rzeczy itp. W słowniku dziecka 5-letniego znajduje się ok. 2000-2500 słów.

6 - latek

Mowa dzieci 6-letnich powinna być prawidłowa pod względem dźwiękowym. Głoski najtrudniejsze są już opanowane (sz, ż, cz, dż, r), chociaż zdarzają się jeszcze kłopoty z ich wymową. Dziecko 7 – letnie powinno mówić prawidłowo pod względem artykulacyjnym, gramatycznym i składniowym.

Podsumowując:

Normą rozwojową jest, gdy:

3 - latek – wymawia głoski: p, p’, b, b’ m, m’, n, n’, f, f’, w, w’, t, d, l, l’, ł, h, j, k, k’, g, g’ oraz głoski ciszące: ś, ź, ć, dź.

4 - latek wykorzystuje w swojej mowie (oprócz głosek wyżej wymienionych) głoski syczące: s, z, c, dz.

5 - latek oprócz głosek wymienionych wymawia głoski szumiące: sz, ż, cz, dż, pojawia się głoska r.

6 - latek wymawia głoski szumiące: sz, ż, cz, dż, i głoskę r chociaż zdarzają się jeszcze kłopoty z ich wymową.

7 - latek  prawidłowo artykułuje wszystkie głoski i ma opanowaną technikę mówienia (gramatykę i składnię).

Należy jednak pamiętać, że rozwój dziecka jest sprawą indywidualną i mogą występować różnice w uzyskaniu zaprezentowanej normy.